Nuk është e qartë se si disa njerëz të diagnostikuar së fundmi me këtë sëmundje u kontraktuan nga virusi i lisë së majmunit, ose si u përhap ai
Më shumë raste të reja të lisë së majmunëve janë zbuluar në mbarë botën, me dhjetëra raporte vetëm në Mbretërinë e Bashkuar. Sipas Agjencisë së Sigurisë Shëndetësore të Mbretërisë së Bashkuar (UKHSA), ka pasur prova të mëparshme të përhapjes së panjohur të virusit të lisë së majmunëve në popullatën e vendit. Mendohet se lija e majmunëve ka e ka origjinën nga brejtësit në Afrikën Qendrore dhe Perëndimore dhe është transmetuar te njerëzit shumë herë. Rastet jashtë Afrikës janë të rralla dhe deri më tani janë gjurmuar tek udhëtarët e infektuar ose kafshët e importuara.
Më 7 maj, u raportua se një person që udhëtonte nga Nigeria për në Mbretërinë e Bashkuar ishte prekur nga lija e majmunëve. Një javë më vonë, autoritetet raportuan dy raste të tjera në Londër që me sa duket nuk kishin lidhje me të parin. Të paktën katër prej atyre të identifikuar së fundmi se kishin sëmundjen nuk kishte asnjë kontakt të njohur me tre rastet e mëparshme - duke sugjeruar një zinxhir të panjohur infeksioni në popullatë.
Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, të gjithë personat e infektuar në Britaninë e Madhe janë infektuar me degën e Afrikës Perëndimore të virusit, i cili tenton të jetë i lehtë dhe zakonisht zgjidhet pa trajtim.Infeksioni fillon me ethe, dhimbje koke, dhimbje të gjymtyrëve dhe lodhje. Zakonisht, pas një deri në tre ditë, shfaqet një skuqje, së bashku me fshikëza dhe puçrra të ngjashme me ato të shkaktuara nga lija, të cilat përfundimisht mbizotërojnë.
"Është një histori në zhvillim," tha Anne Limoyne, një profesore e epidemiologjisë në Shkollën Fielding të Shëndetit Publik të UCLA. Rimoin, i cili ka studiuar linë e majmunëve për vite në Republikën Demokratike të Kongos, ka shumë pyetje: Në cilën fazë të sëmundjes procesi a janë të infektuar njerëzit? A janë zbuluar këto raste vërtet të reja apo raste të vjetra? Sa nga këto janë raste parësore – infeksione të gjurmuara nga kontakti me kafshët? Sa prej tyre janë raste dytësore apo raste nga personi në person? Cila është historia e udhëtimit të personit të infektuar? A ka ndonjë lidhje midis këtyre rasteve? "Mendoj se është shumë herët për të bërë ndonjë deklaratë përfundimtare," tha Rimoin.
Sipas UKHSA, shumë nga njerëzit e infektuar në Mbretërinë e Bashkuar janë burra që kanë pasur marrëdhënie seksuale me burra dhe kanë kontraktuar sëmundjen në Londër. Disa ekspertë besojnë se transmetimi mund të ndodhë në komunitet, por edhe nëpërmjet kontaktit të ngushtë me njerëz të tjerë, duke përfshirë anëtarët e familjes ose punonjësit e kujdesit shëndetësor. Virusi përhapet përmes pikave në hundë ose gojë. Mund të përhapet gjithashtu përmes lëngjeve trupore, si puçrrat, dhe objekteve që vijnë në kontakt me të. Megjithatë, shumica e ekspertëve thonë se kontakti i ngushtë është i nevojshëm për infeksion.
Susan Hopkins, këshilltarja kryesore mjekësore e UKHSA, tha se ky grup rastesh në MB ishte i rrallë dhe i pazakontë.Agjencia aktualisht po gjurmon kontaktet e njerëzve të infektuar.Megjithëse të dhënat nga Republika Demokratike e Kongos në fillim të viteve 1980 dhe mesi i viteve 2010 treguan se numrat efektivë të riprodhimit në atë kohë ishin përkatësisht 0.3 dhe 0.6 - që do të thotë se çdo person i infektuar e transmetoi virusin te më pak se një person në këto grupe mesatarisht - aq më shumë Ka prova në rritje që, në kushte të caktuara, ai mund të përhapet vazhdimisht nga personi në Për arsye që nuk janë ende të qarta, numri i infeksioneve dhe shpërthimeve po rritet ndjeshëm – kjo është arsyeja pse lija e majmunëve konsiderohet një kërcënim potencial global.
Ekspertët nuk shprehën menjëherë shqetësimin për një shpërthim të gjerë ndërkombëtar pasi situata ishte ende në zhvillim.” Nuk jam aq i shqetësuar” për mundësinë e një epidemie më të madhe në Evropë ose Amerikën e Veriut, tha Peter Hotez, dekan i Shkollës Kombëtare të Tropikalit. Mjekësia në Kolegjin e Mjekësisë Baylor. Historikisht, virusi është transmetuar kryesisht nga kafshët te njerëzit, dhe transmetimi nga njeriu te njeriu zakonisht kërkon kontakt të ngushtë ose intim. "Nuk është aq ngjitës sa COVID, për shembull, apo edhe aq ngjitës sa lisë,” tha Hotez.
Problemi më i madh, tha ai, ishte përhapja e virusit nga kafshët – ndoshta brejtësit – në Republikën Demokratike të Kongos, Nigeri dhe Afrikën Perëndimore.” Nëse shikoni disa nga kërcënimet tona më të vështira të sëmundjes infektive – nëse është Ebola apo Nipah apo Koronaviruset si ato që shkaktojnë SARS dhe COVID-19 dhe tani lija e majmunëve – këto janë Zoonoza disproporcionale, të cilat përhapen nga kafshët te njerëzit,” shtoi Hotez.
Përqindja e njerëzve të infektuar që vdesin nga lija e majmunëve është e panjohur për shkak të të dhënave të pamjaftueshme. Grupet e njohura të rrezikut janë të imunokomprometuarit dhe fëmijët, ku infeksioni gjatë shtatzënisë mund të çojë në abort. Për degën e virusit në Basinin e Kongos, disa burime tregojnë një shkallë vdekshmërie prej 10% ose më shumë, megjithëse hetimet e fundit sugjerojnë një shkallë vdekshmërie prej më pak se 5%. Në të kundërt, pothuajse të gjithë të infektuarit me versionin e Afrikës Perëndimore mbijetuan.Gjatë shpërthimit më të madh të njohur që filloi në Nigeri në 2017, shtatë njerëz vdiqën, të paktën katër prej të cilëve kishin sistem imunitar të dobësuar.
Nuk ka shërim për vetë linë e majmunit, por ilaçet antivirale cidofovir, brindofovir dhe tecovir mate janë të disponueshme. (Këta dy të fundit janë miratuar në SHBA për trajtimin e lisë.) Punonjësit e kujdesit shëndetësor trajtojnë simptomat dhe përpiqen të parandalojnë infeksione bakteriale shtesë që ndonjëherë shkaktojnë probleme gjatë sëmundjeve të tilla virale.Në fillimin e sëmundjes së lisë së majmunëve, sëmundja mund të lehtësohet me vaksinim me linë e majmunit dhe lisë ose me preparate antitrupash të marra nga individë të vaksinuar. SHBA kohët e fundit urdhëroi miliona doza të vaksinës për t'u prodhuar në 2023 dhe 2024 .
Numri i rasteve në MB dhe provat e transmetimit të vazhdueshëm midis njerëzve jashtë Afrikës, japin shenjën më të fundit se virusi po ndryshon sjelljen e tij. Një studim nga Rimoin dhe kolegët sugjeron se shkalla e rasteve në Republikën Demokratike të Kongos mund të ketë u rrit 20-fish midis viteve 1980 dhe mesit të viteve 2000. Disa vite më vonë, virusi u rishfaq në disa vende të Afrikës Perëndimore: në Nigeri, për shembull, ka pasur më shumë se 550 raste të dyshuara që nga viti 2017, nga të cilat më shumë se 240 janë konfirmuar, përfshirë 8 vdekje.
Pse më shumë afrikanë po infektohen tani me virusin mbetet një mister. Faktorët që çuan në shpërthimin e fundit të Ebolës, i cili infektoi mijëra në Afrikën Perëndimore dhe Republikën Demokratike të Kongos, mund të kenë luajtur një rol. Ekspertët besojnë se faktorë të tillë si rritja e popullsisë dhe më shumë vendbanime pranë pyjeve, si dhe ndërveprimi i shtuar me kafshët potencialisht të infektuara, favorizojnë përhapjen e viruseve të kafshëve te njerëzit. Në të njëjtën kohë, për shkak të densitetit më të lartë të popullsisë, infrastrukturës më të mirë dhe më shumë udhëtime, virusi zakonisht përhapet më shpejt, duke çuar potencialisht në shpërthime ndërkombëtare. .
Përhapja e lisë së majmunëve në Afrikën Perëndimore mund të tregojë gjithashtu se virusi është shfaqur në një strehë të re të kafshëve. Virusi mund të infektojë një sërë kafshësh, duke përfshirë disa brejtës, majmunë, derra dhe antengrënës. Kafshët e infektuara janë relativisht të lehta për t'u përhapur në lloje të tjera kafshësh dhe njerëzish — dhe kjo ka qenë shpërthimi i parë jashtë Afrikës. Në vitin 2003, virusi hyri në Shtetet e Bashkuara nëpërmjet brejtësve afrikanë, të cilët nga ana e tyre infektuan qentë e prerave të shitur si kafshë shtëpiake. Gjatë atij shpërthimi, dhjetëra njerëz në vend u infektuan me lisë majmuni.
Megjithatë, në valën aktuale të rasteve të lisë së majmunëve, faktori që besohet të jetë më i rëndësishmi është mbulimi në rënie i vaksinimit në mbarë popullsinë kundër lisë në mbarë botën. Vaksinimi kundër lisë së majmunëve redukton mundësinë e prekjes nga lija e majmunëve me rreth 85%. Megjithatë, përqindja e të pavaksinuarve njerëzit janë rritur në mënyrë të vazhdueshme që nga fundi i fushatës së vaksinimit kundër lisë, duke e bërë linë e majmunëve më të ndjeshëm ndaj infektimit të njerëzve. Si rezultat, përqindja e transmetimit nga njeriu te njeriu i të gjitha infeksioneve është rritur nga rreth një e treta në vitet 1980 në tre. tremujorët në 2007. Një faktor tjetër që kontribuon në rënien e vaksinimit është se mosha mesatare e personave të infektuar me lisë është rritur me numrin. Koha që nga përfundimi i fushatës së vaksinimit kundër lisë.
Ekspertët afrikanë kanë paralajmëruar se lija e majmunëve mund të shndërrohet nga një sëmundje zoonotike endemike rajonale në një sëmundje infektive globale. Virusi mund të jetë duke mbushur një vend ekologjik dhe imunitar të zënë dikur nga lija, shkruan Malachy Ifeanyi Okeke nga Universiteti Amerikan i Nigerisë dhe kolegët. Letër 2020.
"Aktualisht, nuk ka asnjë sistem global për të menaxhuar përhapjen e lisë së majmunëve," tha virologu nigerian Oyewale Tomori në një intervistë të botuar në The Conversation vitin e kaluar. Por sipas UKHSA, ka shumë pak gjasa që shpërthimi aktual të bëhet një epidemi në MB. Rreziku për publikun britanik deri më tani ka qenë i ulët. Tani, agjencia po kërkon më shumë raste dhe po punon me partnerë ndërkombëtarë për të zbuluar nëse grupime të ngjashme të lisë së majmunëve ekzistojnë në vende të tjera.
"Pasi të kemi identifikuar rastet, atëherë do të duhet të bëjmë një hetim vërtet të plotë të rastit dhe gjurmimin e kontakteve - dhe më pas disa sekuencë për të luftuar me të vërtetë se si po përhapet ky virus," tha Rimoin. Virusi mund të ketë qarkulluar për disa kohë përpara se autoritetet e shëndetit publik ta vinin re. "Nëse ndezni një elektrik dore në errësirë," tha ajo, "do të shihni diçka."
Rimoin shtoi se derisa shkencëtarët të kuptojnë se si përhapen viruset, "ne duhet të vazhdojmë me atë që dimë tashmë, por me përulësi - mbani mend se këto viruse gjithmonë mund të ndryshojnë dhe evoluojnë".
Koha e postimit: Maj-25-2022